Οι «γίγαντες» είναι ξύπνιοι ακόμα και όταν κοιμούνται
Το ηφαίστειο Eyjafjallajökull στην Ισλανδία, αυτό που παρέμεινε ήσυχο για 200 χρόνια και «κάπνισε» πριν δύο χρόνια όλη την Ευρώπη και έγινε η αιτία να εξαπλωθεί ηφαιστειακή τέφρα σε όλη σχεδόν την ήπειρο, μας δίνει μια καλή αφορμή να μιλήσουμε για τα ηφαίστεια και να δούμε 5 πράγματα για τη λειτουργία τους...
Τα ηφαίστεια επιταχύνουν την εξέλιξη
Το πρώτο πράγμα που ενδεχομένως δεν ξέραμε για τα ηφαίστεια είναι η επίδρασή τους στο γονιδίωμα. Ο ανθρωπολόγος Stanley Ambrose ανέλυσε το φαινόμενο των ηφαιστειακών εκρήξεων και ισχυρίστηκε ότι οι μεγάλης κλίμακας εκρήξεις μπορούν να ρίξουν τον πλανήτη σε ένα είδος ηφαιστειακού χειμώνα.
Το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό για τον πληθυσμό των ειδών, μειώνοντας κάποιες φορές τον αριθμό τους σε τέτοια επίπεδα που να προκαλούν εξελικτικές τροποποιήσεις στα είδη.
Μια τέτοια έκρηξη σημειώθηκε πριν από 70.000 χρόνια από το ηφαίστειο Toba και λίγο έλειψε να εξαφανίσει από τον χάρτη τον Homo Sapiens!
Ένα παχύ στρώμα ηφαιστειακής τέφρας εξαπλώθηκε σε ακτίνα χιλιάδων χιλιομέτρων απειλώντας τη ζωή όλων των έμβιων όντων...
Πάνω από 1.500 δυνάμει ενεργά ηφαίστεια υπάρχουν σε όλο τον κόσμο
Η αμερικανική μελέτη «Geological Survey» καθόρισε με σχετική ακρίβεια τον αριθμό των ηφαιστείων του πλανήτη, χωρίς να συμπεριλάβει βέβαια τις συνεχόμενες υποθαλάσσιες ηφαιστειακές σειρές.
Από αυτά, 500 έχουν ήδη δείξει τα δόντια τους στο ιστορικό παρελθόν, ενώ άλλα, όπως το περίφημο ηφαίστειο Kilauea στη Χαβάη, δεν έχει σταματήσει να σημειώνει μικρο-εκρήξεις από το 1980...
Δεν είναι μόνο η έκρηξη που καθιστά ένα ηφαίστειο επικίνδυνο
Μπορεί αυτοί οι «γίγαντες» να μοιάζουν κάποιες φορές ότι «κοιμούνται», δεν είναι ωστόσο όσο «κοιμισμένοι» υποθέτουμε.
Τα αδρανή ηφαίστεια λογίζονται ότι δεν αποτελούν απειλή για τον πληθυσμό που ζει κοντά τους, αφού η όποια σεισμική δραστηριότητα θα κινητοποιήσει τους επιστήμονες αν τα πράγματα αλλάξουν.
Ωστόσο, κατολισθήσεις και χείμαρροι λάσπης μπορούν να συμβούν στα ξαφνικά, χωρίς κάποια προειδοποίηση: με την πάροδο του χρόνου, η θερμική δραστηριότητα του ηφαιστείου μετατρέπει τον σκληρό βράχο σε πολύ πιο μαλακά υλικά, τα οποία κάποια στιγμή θα καταρρεύσουν.
Ένα καλό παράδειγμα είναι το ανενεργό ηφαίστειο Mount Rainier στην Ουάσιγκτον, όπου χιλιάδες χρόνια πριν προκάλεσε γιγαντιαία κατολίσθηση, επηρεάζοντας δραστικά το γύρω τοπίο αλλά και το ίδιο το ύψος του ηφαιστείου, που μειώθηκε κατά... 500 μέτρα!
Η ηφαιστειακή μόλυνση μπορεί να είναι πολύ πιο επικίνδυνη απ' όσο είχε αρχικά εκτιμηθεί
Η ηφαιστειακή έκρηξη δεν συνιστά από μόνη της περιβαλλοντική καταστροφή. Είναι ένα φυσικό γεγονός, κομμάτι του ζωντανού οργανισμού που αποκαλούμε «γαία».
Μπορεί ωστόσο να μετατραπεί σε απειλή για τον άνθρωπο, όχι βέβαια όταν εξαναγκάζει σε κλείσιμο του εναέριου χώρου της Ευρώπης, αλλά στην περίπτωση που οι στάχτες και τα τοξικά αέρια βρουν τον δρόμο τους στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας.
Ιδιαίτερα μολυσμένο και τοξικό, το ηφαιστειακό νέφος μπορεί να μετατραπεί σε τοξική βροχή, η οποία επιδεινώνει τα υπάρχοντα καρδιοπνευμονικά νοσήματα. Σαν την έκρηξη ενός ηφαιστείου στην Ισλανδία το 1783 που προκάλεσε τον θάνατο 30.000 Βρετανών...
Τα ηφαίστεια είναι μια ιδιαίτερα επικερδής επιχείρηση
Εννοώντας ότι η εμπορική εκμετάλλευσή τους μπορεί να είναι ιδιαίτερα προσοδοφόρα.
Δεν είναι λίγοι άλλωστε οι τουρίστες που ενδιαφέρονται να δουν από κοντά ένα ηφαίστειο, και οργανωμένες πλέον ξεναγήσεις μπορεί να βρει κάποιος σε όλα τα περίφημα ηφαίστεια του πλανήτη: Fuji, Kamchatka, Αίτνα, Κιλιμάντζαρο κ.λπ.
Στην Ισλανδία άλλωστε, και παρά την πρόσφατη έκρηξη του Eyjafjallajökull, η τουρνέ στα άλλα ισλανδικά ηφαίστεια συνεχίζεται απρόσκοπτα...
Τα ηφαίστεια επιταχύνουν την εξέλιξη
Το πρώτο πράγμα που ενδεχομένως δεν ξέραμε για τα ηφαίστεια είναι η επίδρασή τους στο γονιδίωμα. Ο ανθρωπολόγος Stanley Ambrose ανέλυσε το φαινόμενο των ηφαιστειακών εκρήξεων και ισχυρίστηκε ότι οι μεγάλης κλίμακας εκρήξεις μπορούν να ρίξουν τον πλανήτη σε ένα είδος ηφαιστειακού χειμώνα.
Το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό για τον πληθυσμό των ειδών, μειώνοντας κάποιες φορές τον αριθμό τους σε τέτοια επίπεδα που να προκαλούν εξελικτικές τροποποιήσεις στα είδη.
Μια τέτοια έκρηξη σημειώθηκε πριν από 70.000 χρόνια από το ηφαίστειο Toba και λίγο έλειψε να εξαφανίσει από τον χάρτη τον Homo Sapiens!
Ένα παχύ στρώμα ηφαιστειακής τέφρας εξαπλώθηκε σε ακτίνα χιλιάδων χιλιομέτρων απειλώντας τη ζωή όλων των έμβιων όντων...
Πάνω από 1.500 δυνάμει ενεργά ηφαίστεια υπάρχουν σε όλο τον κόσμο
Η αμερικανική μελέτη «Geological Survey» καθόρισε με σχετική ακρίβεια τον αριθμό των ηφαιστείων του πλανήτη, χωρίς να συμπεριλάβει βέβαια τις συνεχόμενες υποθαλάσσιες ηφαιστειακές σειρές.
Από αυτά, 500 έχουν ήδη δείξει τα δόντια τους στο ιστορικό παρελθόν, ενώ άλλα, όπως το περίφημο ηφαίστειο Kilauea στη Χαβάη, δεν έχει σταματήσει να σημειώνει μικρο-εκρήξεις από το 1980...
Δεν είναι μόνο η έκρηξη που καθιστά ένα ηφαίστειο επικίνδυνο
Μπορεί αυτοί οι «γίγαντες» να μοιάζουν κάποιες φορές ότι «κοιμούνται», δεν είναι ωστόσο όσο «κοιμισμένοι» υποθέτουμε.
Τα αδρανή ηφαίστεια λογίζονται ότι δεν αποτελούν απειλή για τον πληθυσμό που ζει κοντά τους, αφού η όποια σεισμική δραστηριότητα θα κινητοποιήσει τους επιστήμονες αν τα πράγματα αλλάξουν.
Ωστόσο, κατολισθήσεις και χείμαρροι λάσπης μπορούν να συμβούν στα ξαφνικά, χωρίς κάποια προειδοποίηση: με την πάροδο του χρόνου, η θερμική δραστηριότητα του ηφαιστείου μετατρέπει τον σκληρό βράχο σε πολύ πιο μαλακά υλικά, τα οποία κάποια στιγμή θα καταρρεύσουν.
Ένα καλό παράδειγμα είναι το ανενεργό ηφαίστειο Mount Rainier στην Ουάσιγκτον, όπου χιλιάδες χρόνια πριν προκάλεσε γιγαντιαία κατολίσθηση, επηρεάζοντας δραστικά το γύρω τοπίο αλλά και το ίδιο το ύψος του ηφαιστείου, που μειώθηκε κατά... 500 μέτρα!
Η ηφαιστειακή μόλυνση μπορεί να είναι πολύ πιο επικίνδυνη απ' όσο είχε αρχικά εκτιμηθεί
Η ηφαιστειακή έκρηξη δεν συνιστά από μόνη της περιβαλλοντική καταστροφή. Είναι ένα φυσικό γεγονός, κομμάτι του ζωντανού οργανισμού που αποκαλούμε «γαία».
Μπορεί ωστόσο να μετατραπεί σε απειλή για τον άνθρωπο, όχι βέβαια όταν εξαναγκάζει σε κλείσιμο του εναέριου χώρου της Ευρώπης, αλλά στην περίπτωση που οι στάχτες και τα τοξικά αέρια βρουν τον δρόμο τους στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας.
Ιδιαίτερα μολυσμένο και τοξικό, το ηφαιστειακό νέφος μπορεί να μετατραπεί σε τοξική βροχή, η οποία επιδεινώνει τα υπάρχοντα καρδιοπνευμονικά νοσήματα. Σαν την έκρηξη ενός ηφαιστείου στην Ισλανδία το 1783 που προκάλεσε τον θάνατο 30.000 Βρετανών...
Τα ηφαίστεια είναι μια ιδιαίτερα επικερδής επιχείρηση
Εννοώντας ότι η εμπορική εκμετάλλευσή τους μπορεί να είναι ιδιαίτερα προσοδοφόρα.
Δεν είναι λίγοι άλλωστε οι τουρίστες που ενδιαφέρονται να δουν από κοντά ένα ηφαίστειο, και οργανωμένες πλέον ξεναγήσεις μπορεί να βρει κάποιος σε όλα τα περίφημα ηφαίστεια του πλανήτη: Fuji, Kamchatka, Αίτνα, Κιλιμάντζαρο κ.λπ.
Στην Ισλανδία άλλωστε, και παρά την πρόσφατη έκρηξη του Eyjafjallajökull, η τουρνέ στα άλλα ισλανδικά ηφαίστεια συνεχίζεται απρόσκοπτα...